RTV Maastricht

Alle digitale oorlogsbronnen over Limburg ontsloten in één digitaal portaal

Het digitale portaal Oorlogsbronnen Limburg is gelanceerd. Dat betekent toegang tot bronnen over de Tweede Wereldoorlog uit alle Limburgse archieven, maar ook landelijke archieven. Van het Verzetsmuseum in Amsterdam tot aan het Nationaal Archief in Den Haag; als het over Limburg gaat, staat het erin. En dat is voor het eerst.

Ook toegang tot niet-Limburgse archieven

In het kader van 75 jaar bevrijding ontstond een paar jaar geleden het idee om een overzicht te maken van álle archieven en bronnen over de Tweede Wereldoorlog in Limburg. Al snel werd duidelijk dat hiervoor een digitale vorm moest komen. Men besloot dit onder te brengen bij het digitale platform Oorlogsbronnen. Een landelijke organisatie met een centrale database aan oorlogsbronnen, met in dit geval filtering op Limburg. "Zo slaan we twee vliegen in een klap", vertelt projectleider Ruud Straatman van het (R)HCL. "Aan de ene kant maken we iets duurzaams, omdat de website onderhouden kan worden. Tegelijkertijd kan de zoeker ook dingen vinden uit niet-Limburgse archieven zoals in Amsterdam, Utrecht of het Nationaal Archief in Den Haag", aldus Straatman.

Zoeken op plek, gebeurtenis of term

Je kunt dus op plek via een kaart, naam of bijvoorbeeld gebeurtenis zoeken. Als je de zoekterm 'evacuaties' invoert kom je onder andere uit bij het archief van het Vrijheidsmuseum in Groesbeek. Daar vind je documenten over welke voorzieningen Limburgse gemeentes moesten treffen voor de terugkerende onderduikers of kampbewoners. Toen de oorlog voorbij was moesten heel veel mensen uiteindelijk weer terug naar de plek van herkomst, nadat zij in kampen verbleven of waren ondergedoken. Deze evacuees bleven vaak steken op bepaalde plekken waar ze moesten worden voorzien van onderdak, om vervolgens te voet, al liftend of met de trein verder te trekken. In sommige gevallen lukte het de evacuees om terug te keren, maar was hun woning er niet meer of bezet door een ander. Op verschillende momenten in dit proces moest de gemeente haar rol pakken.

Samenwerking (Limburgse)archieven 

Straatman leidt het project voor de digitalisering van de Limburgse bronnen, maar de website is in samenwerking met alle andere Limburgse archieven. Onder andere het archief in Roermond, Weert, Venlo en Gennep. Het archief van het Militair Gezag moet uiteindelijk ook terechtkomen in het portaal van Oorlogsbronnen en beschikt over bronnen die de eerste vorm van centraal gezag in Nederland net na de bevrijding in Limburg in 1944 beschrijven. Toen de Nederlandse regering nog in Londen verbleef. Archivaris Frans Roebroeks van het Regionaal Historisch Centrum in Maastricht houdt zich daarmee bezig en stelt dat de praktijken van het militaire gezag zich afspeelden op iedere hoek van de straat: "Als je kijkt in Maastricht was er bijvoorbeeld een oude kazerne aan de Grote Looiersgracht, waar nu de Universiteitsbibliotheek is. Deze werd tijdelijk ingericht als gevangenis" De gevangenis op de Minderbroedersberg zat namelijk al vol met NSB’ers en zogenaamde landverraders. De nieuwe bewaarplek kon plek bieden aan zo'n 600 man, maar huisveste na slechts een maand al 1700 gevangenen. Dat kwam volgens hem de leefomstandigheden niet ten goede;  "Erbarmelijke omstandigheden, nauwelijks eten of hygiëne met veel mishandeling van de kampbewakers waren aan de orde van de dag. Eigenlijk werden er vetes uitgevochten, afrekeningen door onvrede of frustratie tussen groepen of mensen tijdens de oorlog", zo stelt Roebroeks. De getuigenverklaringen waarin de praktijken aan de Looiersgracht staan beschreven moeten nog aan de database worden toegevoegd.

Diepere en betere kennis

Door deze archieven beschikbaar te stellen krijgen we een veel betere en diepere kennis over alle aspecten van het leven in Limburg tijdens en na WOII, zo stellen beide archivarissen. Als je dus een historisch boek leest over deze periode, kun je makkelijk verder gaan zoeken op termen uit het boek en krijg je meer informatie. De geschiedenis wordt als het ware gekoppeld aan echte persoonlijke verhalen en tastbare bronnen. Misschien wel bij jou in de buurt.

Foto's: Oorlogsbronnen Limburg en RHCL